کامل ترین تعریف استراتژی چیست؟

معنی و تعریف استراتژی چیست؟

معانی و تعابیر مختلفی از استراتژی در متون مدیریت استراتژیک دیده می شود و هرکدام از این تعاریف با نگاه به کاربرد آن در یک جایگاه خاص ارائه شده است. اما کامل ترین تعریف استراتژی چیست؟

استراتژی یک روش یا برنامه است که برای رسیدن به هدف مشخص و یا حل شدن یک مشکل در پیش گرفته می شود.
A method or plan chosen to bring about a desired future, such as solution to a problem or achievement of a goal

در تعریف دیگر استراتژی به هنر و دانش برنامه ریزی و بسیج منابع برای دستیابی به بیشترین کارآیی و بازدهی است.
The art and science of planning and marshalling resources for their most efficient and effective use

استراتژی مفهومی است که از عرصه نظامی نشأت گرفته و بعداً در سایر عرصه‌ها از جمله مدیریت، اقتصاد، تجارت و به ویژه عرصه سیاست و مملکت داری از کاربرد زیادی برخوردار شده است. ریشه واژه «استراتژی» واژه یونانی «استراتِگیا» (Strategia) به معنای «فرماندهی و رهبری» است.

استراتژی و مدیریت استراتژیک از واژه‌هایی هستند که هر فرد تازه واردی به دنیای مدیریت، آنها را به هزار شکل و روایت در اول و آخر بسیاری از کلمات مدیریتی می‌شنود. برنامه ریزی استراتژیک، مدیریت استراتژیک، استراتژی بازاریابی، انتخاب استراتژیک، منافع استراتژیک و منابع استراتژیک تنها نمونه‌هایی از این واژه‌ها هستند.

در واقع واژه «استراتژی» یا صفت استراتژیک در مقابل کلمه «عملیاتی» قرار می گیرد. یعنی مدیران یا به روش و شیوه «مدیریت استراتژیک» اقدام می کنند یا به روش و شیوه «مدیریت عملیاتی».

اگر مدیر یک سازمان باشید، دائماً وادار می‌شوید درباره‌ی استراتژی سازمان حرف بزنید. همچنین به دفعات از تصمیم‌های خود به عنوان تصمیم‌های استراژیک دفاع خواهید کرد. با این حال، استفاده فراوان از واژه‌ی استراتژی، به این معنا نیست که اقدام‌ها و تصمیم‌های ما هم استراتژیک هستند.

برای اینکه درک بهتری از مفهوم استراتژی داشته باشیم، برخی از رایج‌ترین تعریف های استراتژی را با هم مرور می‌کنیم:

هیچ یک از این تعریف‌ها به تنهایی کافی نیستند. اما اگر آنها را در کنار هم مرور کنیم، تصویر نسبتاً خوبی از استراتژی در ذهن‌مان شکل خواهد گرفت.

جک ولش و استراتژی:

شاید بد نباشد که لابه‌لای تعریف‌های رسمی، تعریف برخی مدیران کلاسیک را هم بخوانیم و بدانیم.

جک ولش مدیر افسانه‌ای جنرال الکتریک که کتاب آیین پیروزی را نوشته است درباره استراتژی چنین می‌گوید:

تعریف مایکل پورتر از استراتژی:

مایکل پورتر در طول سالهای مختلف، چندین تعریف از استراتژی ارائه کرده و دیدگاه‌های خود را در مورد استراتژی تعدیل یا تکمیل کرده است.

معروف ترین مقاله مایکل پورتر در مورد استراتژی، مقاله‌‌ای است که استراتژی چیست what is strategy نام دارد. اگر چه بعداً بارها و بارها، به این بحث بازگشت و تعاریف تکمیلی هم ارائه کرد.

ما به استناد تعبیری که آندریا اُوانس تعریف پورتر را به صورت زیر خلاصه می‌کنیم :

تعریف مایکل پورتر از استراتژی

استراتژی یعنی اینکه کاری که دیگران انجام می دهند را با منابع کمتر (کاراتر) انجام دهیم و کارهایی انجام دهیم که هیچ کس غیر از ما انجام نمی دهد. این نکته توجه داشته باشید که حرف و در تعریف فوق بسیار کلیدی است.

مایکل پورتر، ارزان‌تر تولید کردن را بیشتر از نوع «کسب موقعیت رقابتی» می‌داند و برای اینکه استراتژی شکل بگیرد، تاکید بسیار زیادی بر تمایز دارد.

به همین علت، با وجودی که ارزان بودن یا مدیریت هزینه (Cost Leadership) را به عنوان یک استراتژی عمومی اعلام می‌کند، می‌بینیم که از اتوماسیون ژاپنی و چینی و شیوه‌ی تولید ارزان‌قیمت در جنوب شرق آسیا، چندان استقبال نمی‌کند و توضیح می‌دهد که اتوماسیون و فن‌آوری دیر یا زود در اختیار دیگران نیز قرار می‌گیرد و نمی‌تواند یک مزیت رقابتی بلندمدت ایجاد کند (تقریباً بخش عمده‌ای از حرف‌های گری همل در مورد استراتژی را هم می‌توانید در همین جملات خلاصه کنید. چون او هم حاضر نیست تکنولوژی را به عنوان یک مزیت پایدار بپذیرد).

به عبارتی، حتی ارزان بودن هم از نگاه پورتر وقتی ارزشمند است که تقلید آن دشوار باشد و به عبارتی بتوان آن را یک وجه تمایز جدی در نظر گرفت.

بعدها خواهیم دید که پورتر دو مفهوم کلیدی دارد: یکی رقابت و دیگری مزیت. سایر بحث‌های او مانند مزیت رقابتی، موقعیت رقابتی، نیروهای رقابتی، زنجیره ارزش و تمایز، به پیاده‌سازی و تشریح این دو مفهوم کمک می‌کنند.

تعریف شَرون اوستِر از استراتژی:

خانم شرون اوستر (Sharon Oster) که سالهاست درس استراتژی را در دانشگاه بیل تدریس می‌کند و چند سالی هم ریاست دانشکده مدیریت این دانشگاه را بر عهده داشته است، استراتژی را چیزی از جنس تصمیم گیری و انتخاب می‌داند:

«استراتژی الزاماً به دنیای کسب‌و‌کار و شرکت‌ها مربوط نیست. تفکر استراتژیک نوعی نگرش و تفکر است که به ما کمک می‌کند در همه موضوعات زندگی، تصمیمات بهتری بگیریم و از فرصت‌ها استفاده بهتری داشته باشیم»