دفترداری در موسسات تولیدی

در یک موسسه تولیدی انواع (هزینه های تولید) به سه طبقه تقسیم می شود:

• هزینه های مواد اولیه

هر محصولی از یک یا چند ماده اولیه ساخته می شود. بهای تمام شده مواد و قطعاتی که به عنوان بخشی از کالای ساخته شده محسوب می شود و می توان هزینه آن را براحتی و بطور مستقیم به کالاها تخصیص داد، هزینه مواد مستقیم نامیده می شود. مثلا در یک کارگاه تولیدی کفش رویه چرمی و زیره کفش مواد مستقیم می باشند. بعضی از مواد مورد استفاده در تولید محصول ممکن است جزئی یا کم اهمیت باشد مانند چسب به کاررفته در کفش به منظور ساده کردن عملیات حسابداری این نوع مواد را “مواد غیرمستقیم” نامیده و آنها را درگروه سربار طبقه بندی می نمایند.

• هزینه دستمزد

برای ساخت هر محصول به تعدادی کارگر نیاز داریم. دستمزد کارگرانی که به طور مستقیم با استفاده از دست یا ابزار بر روی مواد خام کار می کنند، “هزینه دستمزد مستقیم” نامیده می شود. مثلا در تولیدی لباس دستمزد پرداختنی به خیاط دستمزد مستقیم می باشد. دستمزد بعضی از کارگران کارخانه که مستقیما در تولید محصول دخالت ندارند، مانند دستمزد پرسنل نگهبانی کارخانه و دستمزد سرپرستان تولید ” دستمزد غیرمستقیم” نامیده می شود و تحت عنوان هزینه های سربار کارخانه طبقه بندی می گردد.

• هزینه سربار کارخانه

تمامی هزینه های تولید به غیر از هزینه مواد مستقیم و هزینه دستمزد مستقیم، هزینه سربار کارخانه محسوب می شوند. تعدادی از هزینه های سربار کارخانه عبارتند از :

• هزینه اجاره یا استهلاک ساختمانهای تولیدی و انبارها

• هزینه تعمیرات و نگهداری ساختمانهای تولیدی و انبارها

• هزینه آب،برق،گاز و تلفن کارخانه

• هزینه اجاره یا استهلاک ماشین آلات و تجهیزات

• هزینه تعمیرات و نگهداری ماشین آلات و تجهیزات

• هزینه بیمه ماشین آلات و تجهیزات

• ملزومات کارخانه

توجه داشته باشید که هزینه های مواد،دستمزد و سربار “هزینه محصول” می باشند و تا زمانی که محصول به فروش نرسیده باشد به عنوان یک دارایی تحت سرفصل موجودی کالا نشان داده می شود.

• موجودی مواد اولیه

بخشی از مواد اولیه است که توسط موسسه خریداری شده اما هنوز جهت مصرف به سالن تولید ارسال نگردیده است.

• موجودی کالا در جریان ساخت

معمولا تا پایان دوره مالی موسسات تولیدی موفق نمی شوند تمام مواد خامی را که برای تبدیل به کالا به سالن تولید ارسال شده است را به کالای ساخته شده تبدیل کنند. لذا در پایان دوره مالی، همیشه مقداری کالای نیمه تکمیل در کارخانه وجود دارد که موجودی کالای در جریان ساخت تلقی می شود.

• موجودی کالای ساخته شده

کالاهایی هستند که تا پایان دوره مالی ساخت آنها به پایان رسیده و از سالن تولید به انبار محصول ارسال شده اند ولی هنوز به فروش نرسیده اند.

جریان هزینه های تولید در سیستم دائمی (دفتر کل)

موسسات تولیدی ممکن است از سیستم دائمی یا ادواری جهت نگهداری موجودیها استفاده نمایند. با توجه به اینکه در واحدهای تولیدی عمدتا” از روش دائمی استفاده می شود.

الف – حساب کنترل مواد: حساب دائمی است که کلیه ورود و خروج مواد به انبار مواد را از نظر ارزش ریالی کنترل می کند. مانده این حساب نشان دهنده موجودی مواد می باشد.

ب- حساب کنترل دستمزد: حسابی موقت است که پس از معلوم شدن مبلغ دستمزد بخش تولیدی در روی لیست حقوق و دستمزد ماهیانه،در این حساب ثبت می گردد. علاوه بر تسهیم دستمزد تولیدی به بخش دستمزد مستقیم و غیرمستقیم نیز دراین حساب آورده می شود.

ج – حساب کنترل سربار: حسابی موقت است که هزینه های سربار در زمان وقوع در آن ثبت می گردند. همچنین تخصیص سربار به کالای در جریان ساخت نیز در این حساب آورده می شود. تخصیص سربار ممکن است به یکی از دو صورت زیر باشد:

• واقعی: در این صورت منتظر می شویم تا سربار واقعی تحقق و در پایان دوره مالی به کالای در جریان ساخت تخصیص یابد.

• برآوردی: در این صورت هرگاه مورد نیاز باشد مبلغی را برآورد نموده و به عنوان سربار جذب شده به کالای درجریان ساخت تخصیص می دهند. مغایرت بین سربار واقعی و سربار جذب شده و در پایان دوره مالی محاسبه و اصلاح می گردد.

د – حساب کالای در جریان ساخت: حساب دائمی است که کلیه ورود و خروج اقلام هزینه تولید و کالا به سالن تولید را از نظر ارزش ریالی کنترل می نماید. مانده حساب موجودی کالای در جریان ساخت را نشان میدهد.

ه – حساب کالای ساخته شده: حساب دائمی است که تمامی ورود و خروج کالا به انبار محصول را کنترل می نماید. مانده این حساب نشان دهنده موجودی کالای ساخته شده می باشد.

منبع : آشنایی با اصول حسابداری و مقدمات هزینه یابی (دکتر ناصر حمیدی – محمد مهدی حمیدی زاده)